bezsennośćWedług najnowszej klasyfikacji schorzeń (ICD-10) bezsenność to niewystarczająca ilość snu lub niedostateczna jakość snu, która występuje co najmniej trzy razy w tygodniu i utrzymuje się przez co najmniej jeden miesiąc. Mówiąc prościej, bezsenność to zbyt krótki lub niepokrzepiający sen. Zaburzenia snu polegają na trudnościach w zasypianiu, utrzymaniu snu nocnego lub zbyt wczesnym lub późnym budzeniu się.
Rozpowszechnienie bezsenności w krajach uprzemysłowionych ocenia się na 20-35% populacji ogólnej. W Polsce kłopoty z zaśnięciem ma około 25% badanych (częściej mężczyźni), na częste budzenie się w czasie snu uskarża się około 30% badanych (częściej kobiety) a wczesne budzenie się występuje u 24% populacji, nieco częściej u kobiet.
Kiedy bezsenność trwa kilka dni nazywamy ją przygodną. Może ona być spowodowana np.: pracą zmianową, stresami, zmianą stref czasowych. Jeżeli bezsenność nie trwa dłużej niż trzy tygodnie nazywamy ją krótkotrwałą. Jej przyczyną może być choroba somatyczna, przewlekły stres (np. w przebiegu żałoby) i inne. Bezsenność przygodna i krótkotrwała powodują odczuwanie senności i zmęczenia w czasie dnia. Niewystarczający sen trwający dłużej niż miesiąc prowadzi do stanu zwanego bezsennością przewlekłą. Jej objawem jest zwykle obniżenie nastroju i gorsze wykonywanie codziennych zadań.
Oprócz wspomnianych przyczyn zaburzenia snu mogą być spowodowane między innymi występowaniem bezdechów podczas snu, zespołem niespokojnych nóg (przyczyna nawet 20% przypadków bezsenności), przewlekłym stosowaniem leków pobudzających lub nasennych (tzw. bezsenność z odbicia), starzeniem się, uszkodzeniem mózgu. Zaburzenia snu występują również w zaburzeniach depresyjnych, lękowych, zespołach otępiennych. W zaburzeniach lękowych najczęściej spotyka się zaburzenia zasypiania, z kolei dla depresji charakterystyczne jest wcześniejsze budzenie się.
W leczeniu tego schorzenia niezwykle ważne jest utrzymywanie higieny snu. Zasady higieny snu: - Unikanie nadmiernego spożywania kofeiny i produktów ją zawierających; dotyczy to zwłaszcza 3-4 godzin przed pójściem do łóżka.
- Jeżeli sen nie przychodzi w ciągu 30-40 minut od położenia się zalecany jest spacer przy zgaszonym świetle w zaciemnionym pokoju. Nie powinno się wtedy oglądać TV.
- Brak drzemek w czasie dnia.
- Ćwiczenia fizyczne przed zaśnięciem, ciepła kąpiel lub szklanka ciepłego mleka mogą ułatwić zasypianie.
- Unikanie stresującyh przeżyć w czasie poprzedzającym zasypianie; dotyczy to również wysiłku intelektualnego.
- W sypialni należy unikać zbyt dużej lub małej wilgotności, temperatury lub hałasu.
- Stała pora zasypiania oraz budzenia się.
- Dieta sprzyjająca snowi - unikanie jedzenia dużych posiłków na 2 godziny przed snem.
W leczeniu bezsenności istotne jest ustalenie jej przyczyn, a nie tylko likwidowanie jej objawów. Leczeniem zaburzeń snu zajmują się lekarze psychiatrzy i neurolodzy.
Najczęstszymi preparatami stosowanymi w walce z bezsennością sś benzodiazepiny. Starsze preparaty mogą powodować senność poranną, zaburzenia pamięci, szybkie uzależnienie. Leków tych nie wolno używać bez konsultacji z lekarzem! Przyjmowanie pewnych leków (np. antykoncepcyjnych) może podwyższać stężenie benzodiazepin we krwi (konieczność zmniejszenia dawki), z kolei palenie papierosów lub przyjmowanie np. karbamazepiny - leku przeciwdrgawkowego, może zmniejszać skuteczność środków nasennych.
Warto wspomnieć o melatoninie, hormonie snu dostępnym bez recepty. Działanie melatoniny podawanej doustnie może być inne od melatoniny wydzielanej przez szyszynkę - gruczoł dokrewny w mózgu. Donoszono o hamowaniu czynności gonad u mężczyzn, do którego może dochodzić po kilku miesiącach przyjmowania melatoniny. Melatonina może być stosowana tylko ze wskazań lekarskich.
W leczeniu bezsenności skuteczna jest również fototerapia. Jej działanie polega na synchronizacji zegara biologicznego.
Jeżeli pomimo stosowania się do zaleceń higieny snu objawy bezsenności nie ustępują, należy zwrócić się o pomoc do lekarza.
Autor: lekarz psychiatra Marek Krzystanek
Hasło udostępnione przez serwis Poradnik Medyczny
| |
