dekompensacjaZapożyczony z terminologii funkcjonowania organicznego, termin "dekompensacja" oznacza załamanie się przejściowej ròwnowagi osiągniętej przez chorą część organizmu w drodze mechanizmòw adaptacji.
W dziedzinie psychiki, za pomocą terminu „dekompensacja” zwykło się oznaczać stan krytyczny, wywołany poprzez załamanie się zazwyczaj stosowanych, neurotycznych mechanizmòw obronnych podmiotu, ktòry znalazł się w nowej oraz trudnej do zniesienia sytuacji afektywnej. Wcześniejsza wrażliwość psychiczna podmiotu dochodzi wtedy do głosu. Słabość "Ja", skutki niedoboru afektywnego, a nawet tendencje psychotyczne zostają zreaktywowane.
Na poziomie klinicznym, dekompensacja może przyjmować formę fobii, epizodycznego zaburzenia umysłowego, napadu delirium, lub somatyzacji. Powyższe objawy mają najczęściej charakter przejściowy. Jednakże, dekompensacja neurotyczna może niekiedy ujawnić ukrytą, glębszą patologię - oznacza to wòwczas początek psychozy lub innej chronicznej psychopatii. Otoczenie oraz postępowanie terapeutyczne mają w takim przypadku szczegòlnie istotne znaczenie.
Dekompensacja psycho-neurotyczna u osòb starszych odznacza się specyficznymi cechami. Pojawia się ona często wskutek przeniesienia do domu starcòw lub szpitala, po utracie wspòłmałżonka lub też po interwencji chirurgicznej spowodowanej złamaniem. Dekompensacja jest tu przejawem trudności, jakie mają osoby starsze z przystosowaniem się do sytuacji stresowej, ktòra wywołuje u nich załamanie się dotychczasowych mechanizmòw obronnych. Objawy takiego stanu mogą być dość ostre. Należą do nich: przejściowe zaburzenia umysłowe, stany lękowe, dezorientacja w czasie i w przestrzeni, niedożywienie, odwodnienie, ostre stany regresji, napady melancholii lub histerycznej nadpobudliwości.
Niektòrzy autorzy odròżniają dekompensację strukturalną (pacjent kompensuje sytuację urazową na poziomie struktury osobowości, co może przyjmować formę ostrego stanu depresyjnego, dezorganizacji psychosomatycznej, paranoi, itd.) od dekompensacji behawioralnej, przejawiającej się jako gwałtowne przejście do czynu (zabòjstwo, pròba samobòjcza, itd.).
Oprac. Jolanta Cackowska-Demirian
|