Artykuł

Barbara Stopa

Psychologia kolorów w kuchni


Psychologia koloru, badając wpływ barw na człowieka - jego emocje, samopoczucie, zachowanie, a nawet postrzeganie rzeczywistości, daje podstawę do kolejnych rozważań w zakresie znaczenia koloru w różnych dziedzinach, także w projektowaniu wnętrz. Jaki wpływ na emocje może mieć dobór kolorów w pomieszczeniu kuchennym?

Badania nad barwami prowadzone są w obrębie wielu nauk, zarówno matematyczno-przyrodniczych, jak i humanistycznych. Wiąże się z tym także różne postrzeganie kolorów, które definiowane mogą być w oparciu o ujęcie fizykalne czy też w kontekście tradycji symbolicznej [1]. Konotacje języka i kultury z postrzeganiem kolorów to na tyle złożone zagadnienie, że poświęcono jej odrębną dziedzinę nauki. Bada je antropologia barw. Kolory są również przedmiotem analiz psychologów. Nie ma bowiem wątpliwości co do tego, że barwy mają znaczący wpływ na ludzki umysł [2]. Jak zauważają badacze, każdy człowiek świadomie lub podświadomie wybiera "swój kolor", który akceptuje. W związku z czym do jednych barw odnosić będzie się z sympatia, do innych z antypatią.

Koło kolorów
Koło kolorów Bouteta z 1708 r. - 7 kolorów i 12 kolorów; źródło: projektygraficzne.pl

Niemniej jednak, barwy w specyficzny sposób oddziałują na nasz system nerwowy. Elementami, które na działanie to mają kluczowy wpływ, są indywidualne cechy jednostki oraz rodzaj samej barwy. Uważa się, że kolory wywołują także niektóre złudzenia optyczne, a jednocześnie mogą wpływać na nastrój i stany emocjonalne, a co za tym idzie, na zachowanie. Z tego względu zainteresowaniem współczesnej psychologii staje się także zróżnicowane odbieranie konkretnych barw, nie tylko przez poszczególne jednostki, lecz także przez jedną osobę, w zależności od okoliczności, w jakich się znajduje. Jak zauważa Krzysztof Ludwin:

    Psychologiczne oddziaływanie barwy, koloru wiąże się głównie z osobistymi skojarzeniami warunkującymi preferencje, przyzwyczajeniami czy tradycjami oraz wspomnieniami i osobistymi skojarzeniami, aż w końcu modą i trendami [3].

Symbolika barw


    Niewątpliwie niektóre kolory mają takie samo znaczenie zarówno w życiu praktycznym jak i w praktyce artystów-malarzy, przykładowo czynnik stopnia widzialności i czytelności barwy. Jedne działają agresywnie, inne uspokajająco, jedne zbliżają, drugie oddalają, barwy są ciepłe i zimne [4].

Poszczególne kolory - w zależności od wyżej wymienionych czynników - będą w zróżnicowany sposób oddziaływać na ludzkie emocje. Można jednak przypisać im względnie uniwersalny sposób ich postrzegania w danej kulturze. Co oznaczają kolory i jakie wywołują w nas skojarzenia?

  • Czerwony - silnie oddziałuje na emocje, podnosząc ich poziom. Przyciąga uwagę, stymuluje do działania i przyspiesza podejmowanie decyzji. Jednocześnie jednak budzi ciepłe skojarzenia z miłością, odwagą czy adrenaliną.
  • Pomarańczowy - kolor wywołujący radość, ożywienie, pobudzający. Ma właściwości tłumienia agresji. Jest również łączony z takimi wartościami, jak przyjaźń czy zaufanie.
  • Żółty - kojarzy się z nauką, intelektem, tym co racjonalne. Wywołuje optymistyczne emocje, pobudza do działania, przyciąga uwagę.
  • Zielony - kolor nadziei, harmonii i spokoju, a także rozwoju i młodości - głównie ze względu na pozytywne skojarzenia z tym, co naturalne, ekologiczne. Pomaga w skupieniu, osiągnięciu stanu relaksu.
  • Niebieski - bezpośrednio kojarzący się z wodą i niebem. Sprzyja koncentracji i medytacji oraz osłabia napięcie. Odcień błękitny dodatkowo łagodzi stany nerwowe i daje poczucie bezpieczeństwa.
  • Czarny - może być postrzegany dwojako. Z jednej strony kojarzy się z tym, co złe: z mrokiem i śmiercią, przez co przygnębia i budzi lęk. Z drugiej jednak strony jest kojarzony z tym, co eleganckie, luksusowe, prestiżowe. Daje więc poczucie stabilizacji.
  • Biały - to kolor czystości, świętości, prawdy i pokoju. Kojarzony jest z sterylnością, prostota i elegancją.
  • Brązowy/beżowy - barwy natury, które wywołują skojarzenia z tym, co ekologiczne, surowe, a także z trwałości i ponadczasowością [5].



Źródło: Pacuła J., Stępień T., Ikonizacja komponentów werbalnych reklamy, [w:] Podręcznik z zakresu projektowania komunikacji, red. M. Wszołek, Kraków: Wydawnictwo Libron, 2016, s. 285-349.

Barwy w domu i w mieszkaniu


Kolor w architekturze wnętrz


Barwy również i w architekturze oczywiście mają nie tylko wymiar estetyczny. Zwraca na to uwagę w swojej publikacji socjolog Krzysztof Jurek:

    Może niewielu z nas po wyjściu z restauracji, klubu, supermarketu zastanawiało się, dlaczego taki, a nie inny kolor mają ściany, półki, produkty i czy ma to w ogóle jakiekolwiek znaczenie. Otóż konkretne kolory i barwy oraz architektura wnętrz, kształty ścian, elementów wykończenia, powodują, że w pewnych miejscach czujemy się miło, komfortowo [6].

Z kolei, jak zauważa K. Ludwin, prawidłowe funkcjonowanie organizmu jako całości, a także poszczególnych organów wymaga wyrównanego bilansu kolorów oddziałujących na system nerwowy jednostki i jej system fizyko-chemiczny [7]. To właśnie z tego względu wpływ barwy na samopoczucie, a nawet zdrowie osoby obcującej z danym obiektem architektonicznym czy przebywającej w danym wnętrzu jest tak ważny z punktu widzenia procesu projektowania.

Kolor a iluzja optyczna


Oczywiście nie tylko sam kolor, ale także inne czynniki, takie jak rodzaj światła czy wzory i faktury będą miały wpływ na ogólne postrzeganie pomieszczenia. Niemniej jednak biel i jasne, pastelowe kolory będą optycznie powiększać przestrzeń, z kolei ciemne barwy, w tym przede wszystkim czerń, będzie wywoływać przeciwny efekt. Barwa ma znaczenie także w aspekcie odbioru konkretnych elementów wyposażenia. Wybrany element aranżacji umieszczony na jasnym tle będziemy odbierać jako ciemniejszy - i odwrotnie: kolor przedmiotu ustawionego na tle ciemniejszej od niego ściany, straci na intensywności [8]. Ciepłe i intensywne kolory sprawiają, że obiekt wydaje nam się bliższy, niż jest w rzeczywistości, a chłodne barwy "oddalają" go od patrzącego. Dzięki tej wiedzy architekci wnętrz są w stanie "regulować" metraż czy wysokość pomieszczeń, optycznie korygując na przykład wysokość sufitu czy rozstawienie ścian, tak by - w zależności od potrzeb - pokój wydawał się wyższy, niższy, szerszy bądź węższy.


Źródło: A. Skwarczyńska, Jak dobierać kolory we wnętrzu.

Dobór kolorów we wnętrzach


Najprostszym sposobem na odpowiedni dobór kolorów w aranżacji wnętrz jest skorzystanie z koła barw. Wybór może odbywać się w oparciu o trzy warianty [9]:

  • kolory monochromatyczne - to odcienie jednej barwy zróżnicowane pod względem intensywności,
  • kolory pokrewne - bezpośrednio sąsiadują ze sobą na kole barw. Stworzona na ich bazie aranżacja pomieszczenia będzie harmonijna i zrównoważona,
  • kolory dopełniające - leżą po przeciwnych stronach koła barw, co oznacza, że są barwami kontrastującymi ze sobą. Można śmiało stosować je na dużych powierzchniach. W mniejszych takie połączenie mogłoby być zbyt przytłaczające i mieć niekorzystny wpływ na samopoczucie osób w nich przebywających.

Kuchnia

Idealny kolor do kuchni


Biorąc pod uwagę psychologię kolorów, w kuchni tak naprawdę sprawdzą się zarówno żywe, dynamiczne barwy i odważne połączenia kontrastujących barw, jak i działające na nas kojąco kolory ziemi i przyrody. Kuchnia bowiem to z natury pomieszczenie dynamiczne - w którym zawsze dużo się dzieje, a jednak w niejednokrotnie szukamy w niej wytchnienia i chwili dla siebie. Jak zatem w kuchni oddziaływać będą na nas poszczególne kolory?

  • Czerwień - będzie działać pobudzająco. Kojarzy się z ciepłem ognia, a więc tym, co kuchni nadaje rodzinnego charakteru, i sercem - a przecież kuchnię uważamy za serce domu.
  • Żółty - to również barwa ożywiająca i rozjaśniająca wnętrza, dlatego idealnie sprawdzi się w słabo oświetlonych kuchniach. Jego wybór powinien być jednak świadomy i dobrze przemyślany. Niektóre odcienie mogą pobudzać w negatywny sposób, niekorzystnie działając na nasz układ nerwowy,
  • Pomarańcz - choć jest kolorem nad wyraz optymistycznym, w kuchni powinno się stosować go z pewną rezerwą. Nie wszyscy będą się czuć dobrze w jego otoczeniu. Pomarańczowy nie sprzyja koncentracji, dlatego, jeżeli właściciel kuchni to osoba o spokojnym usposobieniu, niekoniecznie odnajdzie się w pomarańczowej kuchni.
  • Zieleń - kolor natury w kuchni zawsze sprawdzi się doskonale. Kojarzy się w końcu z tym, co świeże i ekologiczne. Należy jednak mieć na względzie to, że zieleń we wnętrzach zawsze będzie działać kojąco i relaksująco, nie będzie natomiast pobudzać nas do działania, co w kuchni może niekiedy stanowić problem.
  • Niebieski - niebieska kuchnia - w przeciwieństwie do pomarańczowej - z pewnością wpisze się w gusta marzycieli i stonowanych osób. Warto jednak pamiętać o tym, że kolor niebieski może hamująco działać na apetyt. Niekoniecznie zatem będzie barwą polecaną w kuchni niejadka. Sprzyjać może natomiast osobom na diecie.
  • Biel - kuchnia w bieli, ponieważ kolor ten kojarzy się ze sterylną higieną - będzie podświadomie nakłaniał nas do zachowania czystości, również w odniesieniu do zdrowego gotowania. Biały także wspomaga zdolności organizacyjne.
  • Czerń - kolor czarny w kuchni, ze względu na swój luksusowy i elegancki wymiar, doda nam pewności siebie i będzie działać inspirująco.


Kuchnia

Psychologia kolorów może mieć wiele praktycznych zastosowań. Znając podstawowe konotacje barw, jesteśmy w stanie przewidzieć ich wpływ na nasze stany emocjonalne. Wykorzystanie kolorów w projektowaniu wnętrz z całą pewnością ma zatem także wymiar psychologiczny, a świadomie dobierając kolory, możemy kreować nastroje, a nawet zachowania.


    Materiał przygotowany przez partnera - markę Verle Küchen.


Bibliografia


  • Beaird J., George J., Niezawodne zasady web designu. Projektowanie spektakularnych witryn internetowych, Helion 2015.
  • Gliniecka M., Psychologia kolorów w reklamie, [dost. online]: https://cityboard.pl/images/pdf/Psychologia_koloru_w_reklamie_Martyna_Gliniecka.pdf, z dn. 30.11.2020r.
  • Jurek K., Kolor jako element kształtowania tożsamości jednostkowej i zbiorowej, "Zeszyty Naukowe KUL", 2014, nr 4.
  • Jurek K., Znaczenie symboliczne i funkcje koloru w kulturze, "Kultura - Media - Teologia", 2011 nr 6.
  • Ludwin K., Kolor jako podstawa postrzegania architektury, [dost. online]: http://drzewniak.slupsk.pl:60080/bf5ffa6f7f773489b7b10541bbe633f28325895b/5b8fb46e-7754-a7d5-6ff3-e25d66e49f2f/tap2_BsILmH_dec/Krzysztof_Ludwin_KOLOR.pdf
  • Pacuła J., Stępień T., Ikonizacja komponentów werbalnych reklamy, [w:] Podręcznik z zakresu projektowania komunikacji, red. M. Wszołek, Kraków: Wydawnictwo Libron, 2016, s. 285-349.
  • Skwarczyńska A., Jak dobierać kolory we wnętrzu, [dost. online]: https://askwarczynska.pl/kolory.pdf, z dn. 30.11.2020r.



Opublikowano: 2020-12-08



Oceń artykuł:


Skomentuj artykuł
Zobacz komentarze do tego artykułu