Artykuł

Edyta Starostka

Edyta Starostka

Sekty


    "Jeśli spotkacie ludzi najbardziej przyjacielskich, jakich tylko potraficie sobie wyobrazić, otwartych i serdecznych, prawdziwie bajecznych... I jeśli spotkacie lidera grupy pełnego natchnienia, wyrozumiałości, czułości i dobroci, jakiej nigdy nie doświadczyliście... I kiedy cel grupy jest czymś, czego sobie nigdy nie wyobrażaliście... I kiedy to wszystko wydaje się zbyt piękne, by mogło być prawdziwe, to najprawdopodobniej jest zbyt piękne, by mogło być prawdziwe.
    Te grupy szukają ludzi inteligentnych, mających ideały, intelektualnie i duchowo ciekawych... Nie porzucajcie tego, kim jesteście, nie porzucajcie tego, co robicie, w co wierzycie..."
    Jeannie Mille, była członkini jednej z sekt - zamordowana

Sekta – podstawowe definicje, typologia


Bardzo często oglądając wiadomości, lub czytając gazety natykamy się na terminy „sekta”, „kult”, czy (rzadziej) „nowe ruchy religijne”. Są tam one silnie naładowane emocjami, kojarzone negatywnie. Od razu rzucają określony, negatywny stereotyp. Takie ich zastosowanie z punktu widzenia religioznawstwa i wspomagających go nauk (socjologia, psychologia) jest silnym nadużyciem. Także wśród naukowców istnieją duże rozbieżności w definiowaniu i sposobie rozumienia poszczególnych terminów.

W powszechnym rozumieniu – sekta to niewielka grupa wywodząca się z tradycyjnej religii danej społeczności. Organizacja sekty jest dużo mniej formalna od organizacji kościelnej, a charyzma na ogół nie jest zinstytucjonalizowana. Z reguły charakteryzuje się rygoryzmem zasad i dosłownością ich rozumienia. Grupa może być nieliczna, a jej członkowie często znają się między sobą. Każdy duży kościół „wytwarza” sekty, które z kolei mogą same stać się kościołami po zinstytucjonalizowaniu się, bądź pozostać na tym poziomie organizacji. Chrześcijaństwo w czasach Apostołów było sektą.

Słowo „sekta” wywodzi się od słów łacińskich:

  • secta – sposób życia, stronnictwo;
  • seqor, seqi – iść, podążać za kimś, postępować za, naśladować (ta etymologia oddaje charakterystyczną dla grup określanych tym terminem specyfikę przywództwa i ideologii w całości nakierowanych na osobę guru, przywódcy;

  • sectare, secare – odciąć, odrąbywać (w tym znaczeniu pojęcie to stosowane jest do grup czy wspólnot religijnych, które przez doktrynę i praktykę życiową, tworzą dysydencką, oddzieloną mniejszość w stosunku do większej wspólnoty religijnej.

Pierwotnie pojęcia „sekta” używano na określenie odszczepieńczych grup wyznaniowych. Jest to zgodne z definicją Słownika Wyrazów Obcych PWN, według którego sekta – to „grupa religijna, która oderwała się od któregoś z wielkich kościołów panujących i przyjęła własne zasady organizacyjne; odłam wyznaniowy jakiejś religii.”

W ujęciu socjologicznym sektę definiuje się jako „grupę społeczną izolującą się od reszty społeczeństwa, mającą własną hierarchię wartości i zespół norm zachowania się, z silnie akcentowaną rolą przywódcy.”

Podczas gdy w stosunku do dawnych sekt, odłamów religijnych, reakcje przejawiały tylko władze kościelne, to dzisiaj, wobec nowych - niepokój manifestuje całe społeczeństwo. Dzisiejsza sekta to instytucja totalna, podrządkowana przywódcy i głoszonej ideologii. Obiecuje realizację uproszczonych celów w uproszczony sposób, odcinająca się od reszty społeczeństwa, wytwarzając ostre i nie dające się przezwyciężyć podziały na to, co święte wewnątrz grupy i diabelskie, złe poza grupą. Manipuluje i wikła uczestników w silną zależność, co może prowadzić do utraty przez nich samodzielności w dysponowaniu własną osobą, osobistym majątkiem i może stanowić realne zagrożenie dla ich życia. Przywódcy sekty mogą uważać się za istoty boskie i podejmować za uczestników ważne decyzje życiowe.

Psychologiczna definicja określa sektę jako grupę psychomanipulacyjną, totalitarną, naruszającą podstawowe prawa człowieka, lub zasady współżycia społecznego. Działa destrukcyjnie na jednostkę, rodzinę przez stosowanie technik psychologicznych i socjologicznych, wykorzystywanie fizyczne, psychiczne lub materialne, co powoduje uzależnienie osoby od grupy lub jej przywódcy.

W zależności od tego, co przyjmuje się za podstawę podziału, jest wiele typologii sekt:
  • sekty destrukcyjne;
  • sekty posługujące się Biblią;
  • nowe ruchy religijne o charakterze religioznawczym;
  • ruchy parareligijne.
Niektórzy dodają jeszcze związki światopoglądowe.

Mianem sekt destrukcyjnych określa się te grupy, które swoimi formami kultycznymi stanowią zagrożenie dla zdrowia i życia obywateli. Są to najczęściej grupy, które posiadają silnie rozbudowaną strukturę władzy, wymagają od swoich członków bezwzględnego posłuszeństwa i ukrywają prawdziwe zasady, jakimi rządzi się sekta. Z działalnością tychże wiążą się tzw. rytualne zabójstwa, czy zbiorowe przypadki samobójstw popełnionych przez członków. W Polsce na przykład mieliśmy do czynienia z zabójstwami dokonanymi przez satanistów na swoich ofiarach, dewastacją cmentarzy, profanacją grobów czy znęcaniem się nad zwierzętami.

Sekty destrukcyjne występujące w Polsce to między innymi: Kościół Zjednoczeniowy Muna, Towarzystwo Świadomości Kryszny, Wspólnota Niezależnych Zgromadzeń misyjnych „Rodzina”, ruchy satanistyczne, Kościół Scjentologiczny, Niebo - Zbór Chrześcijan Leczenie Duchem Bożym oraz Ruch Raeliański.

Do tak zwanych sekt biblijnych, czyli posługujących się Pismem Świętym zalicza się te grupy, które w swoim nauczaniu wykorzystują Biblię i starają się przedstawić ją, jako źródło swego autorytetu. Najczęściej oprócz Biblii uznają inne księgi „objawione” lub „przesłania prorocze”. Czasami włączają niektóre księgi protokanoniczne lub zmieniają ich treść. Największym niebezpieczeństwem jest tu fakt, że grupy te, wykorzystując Biblię, przedstawiają siebie jako jedynego prawdziwego jej interpretatora, a nawet jako jedynie prawdziwego reprezentanta chrześcijaństwa. Mimo, że sekty te odwołują się do nauk zawartych w Piśmie Świętym, są programowo wrogie wobec kościołów chrześcijańskich, które nazywają często „apokaliptyczną bestią”.

W obrębie sekt deklarujących centralność Biblii w swoim światopoglądzie możemy wyróżnić dwie grupy:
  • sekty pseudoewangeliczne – manipulujące tekstem Ewangelii
  • sekty krypto-judaistyczne – odrzucające Ewangelię i opierające się głównie na Starym Testamencie.

Charakterystyka sekty


Trudno jest jednoznacznie określić, czym jest sekta. Ich ilość i różnorodność sprawiają, że nie jest możliwe zawarcie w jednej zwięzłej definicji całej charakterystyki wszystkich grup.

Według ks. Władysława Nowaka sekty wyróżniają się pewnymi specyficznymi cechami, m.in. przekonaniem o swojej elitarności (tylko członkowie sekty rzekomo znają prawdę i górują nad tymi, którzy nie należą do ich grona, usiłowaniem zastępowania rodziny (uniemożliwia się tworzenie więzi emocjonalnych niekontrolowanych przez sektę), ścisłą dyscypliną (kontrolą nad niemal wszystkimi aspektami życia członków, tak, że mają oni mało czasu na cokolwiek innego, niż działalność w sekcie), dławieniem indywidualności (członkowie sekty wyrzekają się odpowiedzialności osobistej i oddają się bez reszty w ręce swych przełożonych; nie ma miejsca dla swobody myśli i różnic interpretacyjnych lub niezależności postępowania) oraz stosowanymi technikami zniewalania.

Trochę inną charakterystykę sekty przedstawił Christian Czurko, szef brytyjskiej filii Dialogocentre, zajmującej się pomocą byłym członkom sekt. Cechy charakterystyczne zawarł w czterech elementach:

  1. Członków werbuje się nie udzielając im ścisłych informacji.
  2. Wyrabia się w nich przekonanie, że inne poglądy i podstawy są błędne i niesłuszne.
  3. Grupa (i/lub jej przywódca) czerpie korzyści materialne z tytułu posiadania członków przez zagarnianie ich pieniędzy, poprzez zmuszanie ich do pracy, za którą nie otrzymują nic, albo są bardzo nędznie wynagradzani.
  4. Ludzie zostają skrzywdzeni, dotyczy to zarówno rodzin, jak i przyjaciół członków sekt, a również ich samych.

Ukazując specyfikę sekt, należałoby zwrócić jeszcze uwagę na dwa aspekty, które zostały zawarte w Raporcie MSW o sektach (2000). Przede wszystkim jest to znaczna rozbieżność między celami deklarowanymi a realizowanymi. Informacje o właściwych celach, które realizują sekty, zazwyczaj są trudno osiągalne. Można jednak je uzyskać na podstawie relacji byłych członków tych grup.

Drugim aspektem jest ukrywanie faktycznych norm grupowych. Nowicjuszom sekta zazwyczaj przedstawia bardzo szeroki zakres zachowań akceptowanych. Dopiero po pewnym czasie, wystarczającym do silnego emocjonalnego związania nowicjusza z grupą, rosną wobec niego wymagania, normy stają się coraz bardziej wyraźne, znacznie zwiększa się zakres zachowań nie akceptowanych.

Im większa rozbieżność między celami deklarowanymi i realizowanymi, oraz im bardziej utajone są faktyczne normy grupowe, tym wyższym poziomem manipulacji charakteryzuje się grupa. Z kolei im silniejszą i szerszą kontrolę grupa chce rozciągnąć nad zachowaniem swoich członków, nie licząc się z ich potrzebami, tym bardziej stanowi ona zagrożenie dla ich wolności, zdrowia fizycznego i psychicznego, a niekiedy nawet życia.

Sekty, niezależnie od ich profilu: religijnego, terapeutycznego, ekonomicznego, czy jakiegokolwiek innego, stanowią specyficzne twory społeczne, które funkcjonują według identycznego modelu i wywołują podobne skutki w psychice swoich członków oraz ich relacjach rodzinnych i społecznych.

Przyczyny przynależności do sekt


Do sekty może zostać zwerbowany każdy, niezależnie od środowiska, w jakim żyje, jak również od wieku. Wszystko zależy od zdolności osoby rekrutującej. Niektórzy przed wstąpieniem do sekty borykają się z poważnymi problemami psychicznymi, jednak zdecydowana większość to zrównoważeni, inteligentni ludzie, idealiści, którzy odebrali gruntowne wykształcenie i nierzadko pochodzą z powszechnie szanowanych rodzin.

Sekta przede wszystkim poszukuje ludzi opiekuńczych, odpornych psychicznie i mających silną motywacje. Przynależność do destruktywnej sekty zapewnia niektórym ludziom takie możliwości samorealizacji, jakich nie znajdowali w życiu rodzinnym, czy działalności społecznej. Niektórzy z nich mają autentyczną potrzebę współdziałania z innymi w ramach jakiejś organizacji lub grupy występującej w obronie pewnych społecznych albo religijnych wartości. Tymczasem tylko nieliczne środowiska dają możliwość zaspokojenia tego typu potrzeb. Sekty bazują na tej ludzkiej potrzebie, dając ludziom złudne poczucie bycia członkami wspólnoty. Bardzo często ludzie wstępują do sekt w okresie, gdy pozostają pod działaniem silnego stresu, związanego niekiedy z poważnymi zmianami w życiu.

Wspominany już Raport MSW o sektach zakłada, iż przyczyną przynależności do sekt jest współwystępowanie dwóch czynników: podatności osobistej jednostki oraz manipulacyjnego oddziaływania grupy. Z jednej strony jednostka poszukuje rozwiązania istotnych dla niej problemów i wsparcia, a z drugiej sekta przeprowadza działalność werbunkową, dostosowując swój wizerunek do potrzeb i zainteresowań osoby poszukującej.

Podatność osobista


Na podatność osobistą składają się czynnki rozwojowe, sytuacyjne, rodzinne i osobowościowe.

Czynniki rozwojowe


Najczęściej z sektami związują się ludzie młodzi, wolni jeszcze od poważniejszych zobowiązań i odpowiedzialności. Okres dorastania szeroko rozumiany wiąże się z rozbudzeniem potrzeb religijnych, egzystencjalnych, poszukiwaniem własnej tożsamości, sensu życia. Oferty sekt zdają się odpowiadać właśnie na te potrzeby młodych ludzi.

Ludzie w średnim wieku, przeżywający największy okres swej twórczości, lub tak zwany kryzys połowy wieku często pragną wziąć udział w kursach poprawy osobowości, rozwoju potencjału ludzkiego, które to kursy mogą okazać się terenem werbunkowym sekt o charakterze edukacyjnym lub terapeutycznym.

Ludzie starsi, samotni są z kolei otwarci na przejawy wszelkiego zainteresowania i emocjonalnego wsparcia, przez co również mogą stać się ofiarami „werbowników”.

Czynniki sytuacyjne


Człowiekowi, znajdującemu się w stanie kryzysu, przeżywającemu silny stres trudno jest dostrzec manipulacyjne nastawienie sekty. Do wydarzeń życiowych, w których potrzeba wsparcia szczególnie się nasila możemy zaliczyć: śmierć bliskiej osoby, zawód miłosny, służbę wojskową, rozwód, brak pracy, porażkę zawodową lub szkolną.

Czynniki rodzinne


Podatność na zwerbowanie zależy od zaspokojenia podstawowych potrzeb dziecka oraz struktury rodziny. Autokratyczne środowisko rodzinne może sprzyjać ukształtowaniu się osobowości biernej, zależnej lub silnie rozbudzić dążenie do indywidualności. Werbownicy sekty mogą je wykorzystać, szybko angażując do samodzielnych i odpowiedzialnych działań na rzecz grupy. Z kolei środowisko liberalne, którego główną cechą jest brak większego zainteresowania pozostałymi domownikami, może przyczynić się do nasilenia potrzeb bliskości i przynależności do wspólnoty, do których bardzo często odwołują się werbownicy.

Czynniki osobowościowe


Osoby bardziej niż inne podatne na sugestie i hipnozę są zarazem bardziej podatne na rekrutację. Poza zwiększoną wrażliwością na hipnozę, członków grup kultowych często charakteryzuje: upodobanie do doświadczania odmiennych stanów świadomości, obniżony krytycyzm, zwiększona potrzeba zależności, mała asertywność, niska samoocena i poczucie własnej wartości oraz naiwny idealizm.

Wpływ grupy


Wpływ grupy kultowej na funkcjonowanie psychiczne jednostki można opisać za pomocą dwuetapowego modelu, na który składają się metody rekrutacji oraz metody podtrzymywania zaangażowania

Metody rekrutacji


Podstawę wszelkich oddziaływań rekrutacyjnych sekt stanowią zamierzone czynności takie jak: pomijanie istotnych informacji o grupie, unikanie odpowiedzi na niewygodne pytania, oszustwo - czyli najogólniej mówiąc - dezinformacja. Grupa kultowa nie dopuszcza werbowanego do pełnej informacji o sobie.

Do dość często spotykanych metod rekrutacji należy reżyserowana spontaniczność, gdzie spotykający się z członkami sekty ma wrażenie swobodnego kontaktu, poznawania nowych przyjaciół, którzy okazują troskę, zrozumienie, silne i podzielone zainteresowanie ideami, celami lub planami osoby werbowanej.

Jedna z prawidłowości psychologicznych, którą stosują sekty jest reguła wzajemności – zgodnie, z którą czujemy się zobowiązani do przyszłego zrewanżowania się za przysługi, prezenty, zaproszenia, jakie sami otrzymaliśmy. Siła tej reguły niekiedy jest tak wielka, że to właśnie poczucie zobowiązania decyduje o spełnieniu żądań sekty, które bez tego poczucia z pewnością spotkałyby się z odmową.

Kolejną metodą, jaką posługują się werbownicy jest perswazja. Akcentują oni, że ich rozmówcy posiadają wolny wybór, a kwestia zaangażowania się w praktyki grupowe powinna być pozostawiona do ich wyłącznej decyzji. Przekonują, że uczestnictwo w grupie absolutnie nie wymaga porzucenia dotychczasowego trybu życia, wyznania, szkoły, rodziny, przyjaciół, zawodu czy zainteresowań. W kontekście tych zapewnień trudniej jest rozpoznać wywieraną presję. Dla tego nowicjusze zwykle mają złudzenie samodzielnego wyboru, co do dalszego zaangażowania w grupę, które z czasem faktycznie wymaga większych zmian w wyżej wymienionych dziedzinach życia.

Metody podtrzymania zaangażowania


Subiektywne powody, dla których osoby pragną podtrzymywać kontakt z grupą mogą być tak różne jak ich niezaspokojone potrzeby: ciekawości, zrozumienia, poczucia własnej wartości, bliskości drugiego człowieka, przynależności i miłości, samorealizacji. Sadzą oni, że otwiera się dla nich szansa na lepsze życie, dla tego chcą zwiększyć swój poziom zaangażowania. Na tym etapie celem sekty jest wywołanie, u zwerbowanej już osoby, względnie trwałej zmiany postawy (w tym często postawy centralnej), kształtowanie w niej nowej tożsamości grupowej oraz całkowitego posłuszeństwa wytycznym organizacji.

Podstawowym sposobem uzyskiwania dużych zmian jest zaplanowane i ciągłe wywoływanie zmian małych. Do tego celu służy tzw. technika małych kroków. Początkowego adepta bardzo szybko zachęca się do publicznego ujawniania nowo przyjętych, nie przemyślanych jeszcze poglądów. Następnie zachęca się go do dzielenia się poznaną wiedzą z rodziną i przyjaciółmi, a wynikłe z tego powodu nieporozumienia i konflikty tłumaczone są jako dowód na trwanie bliskich osób w niewiedzy i fałszu. W konsekwencji opisywanych wydarzeń adept odsuwa się od bliskich i jeszcze silniej emocjonalnie wiąże się ze współczłonkami sekty, którzy stają się jedynymi powiernikami w przeżywanych trudnościach. Już na tym etapie sekty ukazują nadzwyczaj uproszczony obraz świata: świat czarno-biały, dobro przeciwko złu. Tylko sekta zapewnia prawdę i najwyższe dobro.

W dość krótkim czasie członek angażuje się w wiele nowych zajęć i praktyk. Wszystko to powoduje, że ulega on psychofizycznemu przeciążeniu i osłabieniu, co w połączeniu z wielogodzinnymi medytacjami lub ćwiczeniami wywołującymi odmienne stany świadomości, oraz szczególna dietą znacznie obniża jego zdolności do krytycznego myślenia i zwiększa podatność na sugestie.

Zmianie zachowania w kierunku wyznaczonym przez ideologię sekty służy też ukryty system kar i nagród. Modelowanie zachowania za pomocą kar i nagród może odbywać się bez świadomości osoby, która temu procesowi podlega. Komuś, kto potrzebuje wsparcia, akceptacji, zrozumienia, nierzadko wystarczy okazać w sposób niewerbalny aprobatę lub dezaprobatę. Nowicjusz, nie zdając sobie sprawy, że w zaplanowany sposób został ”popchnięty” do wykonania nowej czynności lub zaniechania innej, przypisuje wszelkie zmiany we własnych postawach osobistym i niezależnym decyzjom.

Kolejnym elementem służącym podtrzymaniu zaangażowania i niejako uzależniającym jest reinterpretacja rzeczywistości. Wielokrotne powtarzanie tych samych tekstów, świadome naśladowanie obecnie znaczących postaci oraz nieświadoma identyfikacja z istniejącymi w grupie wzorcami, tworzą zręby nowej tożsamości. Stopniowe przyswojenie żargonu sekty, nowych znaczeń powszechnie używanych pojęć, kształtuje nowy sposób myślenia i radykalna reinterpretację rzeczywistości.

Obraz rzeczywistości istniejącej poza grupą staje się bardzo negatywny. Radykalnej reinterpretacji ulega również przeszłość członka sekty. Zostaje ona niemal całkowicie pozbawiona pozytywnych cech, ale za to przeładowana jest przykrymi zdarzeniami, porażkami, krzywdami, grzechami, które są wyolbrzymione bądź nie prawdziwe. Są one wykorzystywane do pogłębienia kryzysu dawnej tożsamości, wzbudzania poczucia winy i zwiększenia motywacji do poprawy, według wzorca sekty.

W strukturę sekty wpisany jest również tzw. szantaż emocjonalny. Jest to nic innego, jak manipulacja ludzkimi uczuciami. Jedną z technik szantażu jest wzbudzanie strachu przed wyimaginowanym wrogiem (rodzice, psychiatrzy, organizacje antykultowe) i karą za opuszczenie grupy. U niektórych członków na tym tle pojawiają się fobie. Dzieje się tak wskutek wielokrotnego powtarzania opowieści i plotek o nieszczęściach, jakie spotkały byłych członków z powodu odejścia.

Szantaż emocjonalny stanowi normę postępowania z członkami o niższym stażu w celu podporządkowania ich wymogom grupy. Z czasem prowadzi do silnego uzależnienia od jej środowiska.

Sposobem na przejawy krytycznego myślenia i wątpliwości jest tzw. autocenzura myślenia. Polega ona na takim oddziaływaniu grupy, że z czasem członkowie sekt przekonują się, że indywidualizm w myśleniu nie jest pożądany. Ofiary stopniowo tracą zdolność do niezależnego myślenia, decydowania i świadomego zgadzania się.

Większość sekt wykorzystuje tzw. techniki relaksacyjne i hipnotyczne. Członkowie takich grup wprowadzają się w odmienne stany świadomości za pomocą monotonnego powtarzania jednej lub kilkunastu sylab, ćwiczeń oddechowych, długotrwałej koncentracji na określonym bodźcu wzrokowym lub słuchowym, wizualizacji, odliczania, rytmicznego tańca, co może spowodować pewne zmiany w percepcji własnego ciała i zewnętrznej rzeczywistości, a także zwiększyć podatność na sugestię. Często też osoba, która zatraciła swoją tożsamość, ma tendencje do identyfikowania się z autorytatywnym przywódcą, do tego stopnia, że wszystkie życzenia przywódcy uważa za własne.

Nikt nie byłby skłonny robić tego, co robi w sekcie, ani wierzyć, że to ma sens, ze swej własnej woli. Powolny proces manipulacji prowadzony przez sektę w interesie jej liderów sprawia, „że on to robi i jest przekonany, że sam tego chce”. Początkowe kroki kontaktu z sektą ofiara może robić z własnej woli. Potem sekta zaczyna sterować umysłem swej ofiary poddając ją tak zwanej psychomanipulacji.

Skutki przynależności do sekt


U aktualnych członków sekt opisuje się tzw. syndrom indoktrynacji, który cechuje się następującymi elementami:

  • nagła zmiana hierarchii wartości, łącznie z porzuceniem pragnienia zrobienia kariery;
  • szybka i dramatyczna zmiana sposobu zachowania;
  • obniżenie elastyczności umysłowej i zdolności adaptacji;
  • udzielanie mechanicznych i stereotypowych odpowiedzi;
  • zawężenie i otępienie uczuciowe;
  • ofiary są posępne, lub przeciwnie - w stanie chorobliwej egzaltacji;
  • regresja - ofiary dziecinnieją, znajdują upodobanie w tym stanie zależności, pragną, by lider decydował za nich;
  • zmiany fizyczne - wyniszczenie, utrata wagi, tępy wyraz twarzy i uciekające spojrzenie;
  • inne zaburzenia, takie jak stany dysocjacyjne, stereotypowość zachowań, obsesje, gonitwa myśli, halucynacje.

Opracowano również kryteria diagnostyczne „syndromu sekty” charakterystyczne dla członków niższego szczebla. Zespół ten charakteryzuje się:

  • brakiem możliwości prowadzenia swobodnej rozmowy; rozmówca ustawicznie i bezkrytycznie powraca do tematu swojej wiary, negatywna ocena jego wypowiedzi nie motywuje go do rzeczowej dyskusji, lecz do ustawicznego powielania tych samych sloganów;
  • bezkrytycznym cytowaniem słów mistrza, mimo, że nie opierają się one na faktach, ani dowodach i często są to treści absurdalne;
  • trudnościami w koncentracji uwagi i brakiem podzielności uwagi;
  • brakiem inicjatywy i samodzielnego działania;
  • zaburzeniami w zakresie woli, uczuciem ustawicznego lęku i zagrożenia;
  • trudnościami w komunikacji z dawniejszym otoczeniem i niemożnością podjęcia życia poza grupą;
  • bezkrytycznym i mechanicznym stosowaniem ćwiczeń fizycznych;
  • automatycznym reagowaniem na głos, czy sygnał osoby, która podała sugestię;
  • zmianą sposobu odżywiania, przy czym nie uzasadnia się tego racjonalnymi przesłankami, lecz wolą nauczyciela.

Problemy psychiczne, z jakimi borykają się byli członkowie sekt, często powtarzają się i dają się umownie usystematyzować według objawów natury:

  • poznawczej - trudności w koncentracji uwagi i zapamiętywaniu, tendencja do postrzegania rzeczywistości w biało- czarnych kolorach, magiczny sposób myślenia, tzw. „obciążony język”, stany dysocjacyjne, oraz tzw. „odpływanie”;
  • emocjonalnej - stany depresyjne i lękowe, fobie, koszmary nocne, poczucie winy, izolacji, bezradności, zniechęcenia, braku sensu życia, poczucie straconego czasu, niska samoocena;
  • społecznej - problemy w podejmowaniu samodzielnych decyzji, trudność w nawiązywaniu bliskich znajomości.

Do specyficznych zespołów zaburzeń należą: trudności w relacjach z ludźmi, nietypowe zaburzenia dysocjacyjne i zespoły stresu pourazowego. Występują niekiedy zespoły psychotyczne, których wywołanie, ujawnienie się lub pogłębienie, było związane z przynależnością do grupy kultowej.

Bibliografia


  • Nowakowski P., Sekty. Co każdy powinien wiedzieć, Maternus Media. Tychy 1999
  • red. Renkielska M., Sekty, sekty... Kielce 1997
  • Pawelec P., Sekta, kult, Nowe Ruchy Religijne - problemy definicyjne. (materiał dostępny w internecie)
  • Raport MSW o sektach (2000)
  • Zwoliński A., Anatomia sekty, Kraków 1996
  • Maruszewski T., Ścigała E., Mechanizmy psychomanipulacji.
  • Psychomanipulacja w sektach, businessie oraz grupach społecznych – konferencja w UAM, 8-10 kwietnia 1999r (materiały dostępne w internecie).



Opublikowano: 2005-03-09



Oceń artykuł:


Skomentuj artykuł
Zobacz komentarze do tego artykułu