Artykuł

Jarosław Gajda

Jarosław Gajda

Uzależnienie od internetu w świetle dotychczasowych badań


Internet - zarys historii


Internet stał się powszechny. To potężne medium wkracza coraz szybciej do każdej dziedziny naszego życia. Żyjemy w świecie, gdzie praktycznie każdy może podłączyć się do sieci dzięki telefonowi komórkowemu, w świecie, gdzie coraz więcej ludzi ma stacjonarne łącza w domach, wreszcie w świecie, gdzie istnieją nawet lodówki z dostępem do sieci. Internet zrewolucjonizował świat, stając się pełnoprawnym, czwartym środkiem masowego przekazu. Jego zasoby powiększają się codziennie, a jego rozwój jest bardzo gwałtowny. Przepustowość łącz stale wzrasta, dając tym samym jeszcze większe możliwości przesyłania danych, co w konsekwencji i uproszczeniu prowadzi do pełniejszego dostępu do informacji. Sieć może być pomocna w samorozwoju i poszerzaniu horyzontów; dostarczać informacji do badań naukowych, do nauki w szkole, aż po ciekawostki, które zainteresują każdego [10,14].

Uzależnienie od internetu


Odpowiedź na pytanie, dlaczego internet może uzależniać, wydaje się być prosta. Człowiek zagrożony tym zaburzeniem w sieci odnajduje często zaspokojenie swoich potrzeb, których realizacja w prawdziwym świecie jest utrudniona lub wręcz niemożliwa. Nieograniczony kontakt z innymi użytkownikami, łatwość i szybkość realizacji celów przyczyniają się do skutecznej regulacji emocji, co stwarza z kolei iluzoryczne poczucie przyjemności [8].

Uzależnienie od internetu nie zostało jak dotąd ujęte w klasyfikacjach psychopatologicznych ICD-10 i DSM-IV. Stanowi ono relatywnie nowy obszar badań, głównie z racji dość krótkiej historii istnienia internetu. Niejednolitość publikacji na ten temat stanowi problem i wprowadza niepotrzebny chaos. Nie istnieje nawet jedna, ogólnie przyjęta nazwa dla tego zaburzenia. Wymiennie używa się kilku terminów, między innymi internet addiction disorder, internet addiction syndrome czy internet abuse. Istnieją także określenia nie nawiązujące do uzależnienia. Są to compulsive internet use i pathological internet use [9,20].

Rys historyczny zagadnienia


Prawdopodobnie największy wkład w zbadanie i opisanie tego zaburzenia ma Kimberly Young z Uniwersytetu Pittsburgh w Brandford (USA). W swojej pracy "Uzależnienie od internetu: zagrożenie nowym zaburzeniem psychicznym" zaprezentowała wyniki badań nad 496 użytkownikami sieci (293 kobiety i 203 mężczyzn) w wieku 15-60 lat. Young, stosując kryteria nałogowego hazardu, przygotowała kwestionariusz, zawierający pytania nawiązujące do głównych objawów siecioholizmu. Okazało się, że 396 osób ma problem z uzależnieniem od internetu. Grupami najbardziej narażonymi na to zaburzenie okazały się kobiety w średnim wieku (głównie niepracujące) oraz bezrobotni (obu płci). Można przypuszczać, że przedstawiciele obu tych grup w znacznym stopniu pozbawieni są tradycyjnie rozumianych kontaktów towarzyskich oraz kompensują je sobie korzystając z internetu [25].

Kryteria diagnostyczne


Ujęcie zaburzenia uzależnienia od internetu w obowiązujące w medycynie klasyfikacje umożliwiłoby porównywanie go z innymi schorzeniami i zaburzeniami psychicznymi. Jednak jak dotąd taka próba nie została podjęta. Dlatego też zespół ten nie jest wyodrębniony ani w DSM-IV (wersja z 1995 roku), ani w ICD-10 (rewizja z 1992 roku). Podejmowano jednak próby dopasowania uzależnienia od internetu do wyżej wymienionych klasyfikacji [11].

Stosując kryteria diagnostyczne DSM-IV, zespół uzależnienia od internetu można traktować jako patologiczny sposób korzystania z internetu, który prowadzi do zaburzenia czynności psychicznych i zaburzenia zachowania, przy czym w ostatnich 12 miesiącach pojawiają się co najmniej trzy spośród poniższych objawów:
  1. Tolerancja rozumiana jako:
    - potrzeba coraz dłuższego czasowo korzystania z internetu w celu uzyskania zadowolenia i/lub
    - wyraźny, stopniowy spadek satysfakcji osiąganej w ciągu tej samej ilości czasu przebywania w internecie.
  2. Objawy odstawienia manifestujące się:
    a) zespołem abstynencyjnym, wyrażającym się w formie co najmniej dwóch z następujących objawów, występujących w okresie od kilku dni do 1 miesiąca po zaprzestaniu lub ograniczeniu korzystania z internetu:
    - pobudzenie psychoruchowe,
    - niepokój lub lęk,
    - wyraźne obniżenie nastroju,
    - obsesyjne myślenie o tym, co się dzieje w internecie,
    - fantazje i marzenia senne na temat internetu,
    - celowe lub mimowolne poruszanie palcami w sposób charakterystyczny dla pisania na klawiaturze.
    b) korzystaniem z sieci celem uniknięcia przykrych objawów abstynencyjnych po "odstawieniu" internetu.
  3. Częste przekraczanie planowanego wcześniej czasu korzystania z internetu.
  4. Utrwalona potrzeba lub nieudane próby ograniczania lub zaprzestania korzystania z internetu.
  5. Poświęcanie dużej ilości czasu na wykonywanie czynności związanych z internetem (np. kupowanie książek na jego temat, testowanie nowych przeglądarek stron WWW, porządkowanie ściągniętych z internetu materiałów, plików, programów itp.).
  6. Zmniejszanie lub rezygnowanie z aktywności społecznej, zawodowej lub rekreacyjnej na rzecz internetu.
  7. Korzystanie z internetu pomimo świadomości doświadczania trwałych bądź narastających problemów somatycznych (fizycznych), psychologicznych lub społecznych, spowodowanych lub nasilających się w związku z korzystaniem z sieci (np. ograniczenie czasu snu, występowanie problemów rodzinnych, spóźnianie się do pracy i na spotkania, zaniedbywanie obowiązków, rezygnacja z innych istotnych działań) [26].

Woronowicz, biorąc pod uwagę kryteria uzależnienia zamieszczone w ICD-10 proponuje, aby siecioholizm rozpoznawać wówczas, gdy w ciągu ostatniego roku stwierdzono co najmniej trzy z poniższych objawów:
  1. Silna potrzeba lub przymus korzystania z internetu.
  2. Subiektywne przekonanie o mniejszej możliwości kontrolowania zachowań związanych z internetem (to jest osłabienie kontroli nad powstrzymywaniem się od korzystania z internetu oraz nad długością spędzanego w nim czasu).
  3. Występowanie niepokoju, rozdrażnienia czy obniżonego samopoczucia przy próbach przerwania lub ograniczenia korzystania z internetu oraz ustępowanie tych stanów z chwilą powrotu do niego.
  4. Spędzanie coraz większej ilości czasu w internecie celem uzyskania zadowolenia lub dobrego samopoczucia, które poprzednio osiągane było w znacznie krótszym czasie.
  5. Postępujące zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności lub dotychczasowych zainteresowań na rzecz internetu.
  6. Korzystanie z internetu pomimo szkodliwych następstw (fizycznych, psychicznych i społecznych) mających związek ze spędzaniem czasu w Internecie [26].

Kimberly Young jako pierwsza w oparciu o kryteria patologicznego hazardu wyróżniła osiem objawów uzależnienia od internetu, z których przynajmniej pięć musi być stwierdzonych i wystąpić w ciągu ostatniego roku, aby móc zdiagnozować to zaburzenie. Te objawy to:
  1. Silne pochłonięcie internetem, wyrażające się w obsesyjnym myśleniu o nim nawet wtedy, gdy się z niego nie korzysta.
  2. Sukcesywnie zwiększająca się ilość czasu przebywanego w internecie, aby osiągnąć satysfakcję z tej aktywności.
  3. Powtarzające się nieudane próby kontrolowania czasu spędzanego w internecie.
  4. Odczuwanie przygnębienia, niepokoju i podenerwowania z powodu ograniczenia lub zrezygnowania z korzystania z internetu.
  5. Problem z kontrolowaniem czasu przebywania w internecie.
  6. Występowanie problemów społecznych i osobistych (związanych z rodziną, przyjaciółmi, pracą lub/i szkołą), wynikających z zaabsorbowania internetem.
  7. Okłamywanie ludzi z najbliższego otoczenia w celu ukrycia wzrastającego zaangażowania w sprawy internetu.
  8. Aktywność internetowa przybiera formę ucieczki od problemów oraz przykrych stanów emocjonalnych [20,24].

W 2001 roku Beard i Wolf zaproponowały, aby uzależnienie od internetu traktować jako zaburzenie kontroli nawyków i popędów, które można rozpoznać, gdy u zaburzonego występują wszystkie z poniższych pięciu objawów:
  1. Głębokie pochłonięcie internetem (natrętne myśli o poprzedniej wizycie w sieci i oczekiwanie na następną).
  2. Potrzeba coraz dłuższego korzystania z internetu, aby osiągnąć satysfakcję.
  3. Podejmowanie bezowocnych prób kontroli, ograniczenia lub zaprzestania korzystania z internetu.
  4. Przy próbie ograniczenia lub zaprzestania korzystania z internetu pojawia się niepokój, obniżony nastrój i irytacja.
  5. Pozostawanie w sieci dłużej niż się pierwotnie zamierzało.

oraz przynajmniej jeden objaw z poniższych trzech:
  1. Uzależniony ryzykuje utratę znaczącego związku, pracy, możliwości nauki i rozwoju kariery z powodu internetu.
  2. Uzależniony okłamuje członków rodziny, terapeutów i inne osoby co do stopnia zaangażowania w internet.
  3. Uzależniony używa internetu jako sposobu na ucieczkę od problemów lub łagodzenia dysforycznego nastroju (poczucia bezradności, winy, lęku czy depresji) [3].

Kolejna propozycja kryteriów pochodzi od Shapiry. Wraz ze współpracownikami stwierdza on, iż nieprzystosowawcze używanie internetu można zdiagnozować, gdy występuje przynajmniej jeden z poniższych symptomów:
  1. Chęć korzystania z internetu jest doświadczana jako pokusa nie do opanowania.
  2. Nadmierne korzystanie z internetu w okresie dłuższym niż pierwotnie planowany.

Ponadto używanie internetu i zaangażowanie w niego powoduje istotny klinicznie dystres oraz problemy w społecznym, zawodowym lub innym ważnym obszarze funkcjonowania. Nadmierne korzystanie z internetu nie występuje jedynie podczas hipomanii lub manii i nie jest związane z innymi zaburzeniami I osi DSM-IV [19].

Warte przytoczenia jest również ujęcie Griffiths'a. Uzależnienie od internetu określa on jako zachowanie nałogowe, polegające na przesadnych interakcjach osoby uzależnionej z komputerem. Mogą one przybierać dwie formy:
  • czynną (granie w gry, w tym wieloosobowe gry multiplayer, uczestnictwo w forach dyskusyjnych itp.),
  • bierną (przeglądanie stron internetowych).

Samo uzależnienie od internetu według Griffiths'a składa się z sześciu komponentów:
  • wyrazistość emocjonalnego podporządkowania - nałogowe zachowanie staje się najważniejszym w życiu człowieka; w jego myśleniu, uczuciach oraz działaniu;
  • zmiana nastroju - subiektywne doświadczenie uznawane przez osoby uzależnione za konsekwencję ich zachowań. Bywa postrzegane jako forma radzenia sobie z emocjami poprzez podekscytowanie lub przeciwnie, poprzez uspokajające uczucie odseparowania i ucieczki od rzeczywistości;
  • tolerancja - potrzeba coraz dłuższego przebywania w sieci dla uzyskania tych samych efektów emocjonalnych, co w początkowej fazie korzystania z internetu;
  • objawy odstawienia - dokuczliwe odczucia pojawiające się w momencie ograniczenia lub zaprzestania korzystania z internetu. Może to być na przykład obniżony nastrój, drażliwość, a także odczucia fizjologiczne, takie jak nudności czy potliwość dłoni;
  • konflikt - pojawia się w trzech obszarach działania osoby uzależnionej:
    a) relacje interpersonalne - konflikt pomiędzy osobą uzależnioną a jej społecznym otoczeniem,
    b) pozainternetowe aktywności życiowe - konflikt pomiędzy aktywnością w internecie, a innymi ważnymi aspektami życia, to jest nauką, pracą, zainteresowaniami czy wypoczynkiem,
    c) życie psychiczne - konflikt intrapsychiczny, który wyraża się niezadowoleniem z siebie, złym samopoczuciem i poczuciem utraty kontroli nad korzystaniem z internetu.
  • nawrót - skłonność do powracania wcześniejszych, patologicznych form używania internetu po okresach abstynencji czy prób kontroli [20].

Niejednorodność uzależnienia od internetu


Uzależnienie od internetu jest zespołem niejednorodnym. Objawia się w postaci zespołów zachowań dających się pogrupować w kilka podstawowych jednostek, mogących występować łącznie. Spowodowane jest to faktem, że w praktyce uzależniają treści zdobywane dzięki internetowi, a nie sama sieć [2].

Treści uzależniające według Andrzeja Augustynka


Augustynek do najbardziej uzależniających zalicza następujące treści:
  • internetowa pornografia;
  • kopiowanie filmów i muzyki;
  • gry sieciowe;
  • elektroniczny hazard;
  • przeglądanie i gromadzenie dużych ilości informacji z internetu;
  • uzupełnianie oprogramowania;
  • hakerstwo;
  • poczta elektroniczna;
  • handel internetowy;
  • pogawędki internetowe (np. grupy dyskusyjne, czaty, fora) [9]
.

Typy osób uzależnionych od internetu według Dave'a Greenfield'a


Greenfield wyróżnił kilka typów osób uzależnionych od internetu. Są to:
  • przeszukujący bez określonego celu strony internetowe;
  • gracze internetowi;
  • poszukujący pornografii w Internecie;
  • komunikujący się z innymi poprzez internet (poczta elektroniczna, grupy dyskusyjne, czaty, pogawędki);
  • uczestnicy aukcji, promocji, licytacji i handlu w internecie [9].

Podtypy uzależnienia od internetu według Kimberly Young


Kimberly Young natomiast wyróżniła pięć podtypów uzależnienia od internetu:
  1. Erotomania internetowa (cybersexual addiction) - ten typ uzależnienia polega przede wszystkim na oglądaniu zdjęć oraz filmów o tematyce pornograficznej, a także prowadzeniu pogawędek czatowych o tematyce seksualnej. Zaburzenie to można określić jako nałogowe korzystanie ze stron pornograficznych. Często u podłoża tych zachowań leżą dewiacje i zaburzenia seksualne, takie jak pedofilia, zoofilia, ekshibicjonizm i inne.
  2. Socjomania internetowa (cyber-relationship addiction) - czyli inaczej uzależnienie od internetowych kontaktów społecznych. Osoba z tym zaburzeniem nowe kontakty z ludźmi nawiązuje jedynie poprzez internet; bierze aktywny udział w listach dyskusyjnych, IRC-u, oraz kontaktach przy pomocy poczty elektronicznej, a także portali społecznościowych. W prawdziwym życiu jej relacje typu człowiek-człowiek są zazwyczaj zachwiane. Tacy ludzie potrafią godzinami rozmawiać z innymi przez internet, natomiast mają trudności w kontaktach bezpośrednich. Następuje u nich również zanik komunikacji niewerbalnej, przez co informacje nadawane na tej płaszczyźnie nie są odczytywane w ogóle lub są odczytywane, ale błędnie.
  3. Uzależnienie od sieci (net compulsions) - czyli uzależnienie od samego przebywania w internecie (on-line), jest ono bardzo podobne do uzależnienia od komputera, z tym że dotyczy sieci. Odmiana ta spotykana jest najczęściej u osób ze stałym dostępem do internetu. Uzależnieni przez cały czas pozostają zalogowani i obserwują, co się dzieje w wirtualnym świecie; obsesyjnie grają w sieci, uczestniczą w aukcjach, prowadzą dyskusje na forach, itp. Typ ten łączy w sobie wszystkie formy zespołu uzależnienia od internetu.
  4. Przeciążenie informacyjne lub przeładowanie informacjami (information overload) - nałogowe przeglądanie sieci, w tym baz danych. Występuje przy nadmiarze informacji, np. udział w wielu forach dyskusyjnych jednocześnie lub przebywanie w kilku pokojach rozmów na raz.
  5. Uzależnienie od komputera (computer addiction) - osoba z tym zaburzeniem nie musi korzystać z sieci, wystarczy że korzysta z włączonego komputera, przy czym nieistotne jest dla niej to, czym się zajmuje. Ważne jest to, że komputer jest włączony, a ona spędza przy nim czas. Najczęściej przejawia się w obsesyjnym graniu w gry komputerowe [20,24].

Fazy uzależnienia od internetu


Proces rozwoju uzależnienia od internetu przebiega zasadniczo w trzech fazach, z tym że objawy i przebieg każdej z nich są do siebie podobne u różnych osób. Kimberly Young w jednym ze swoich opracowań dokonała systematyki cech odróżniających normalne użytkowanie internetu od patologicznego. Fazy, przez które przechodzą internauci coraz bardziej uzależniając się wyglądają następująco:

I faza - zaangażowania - użytkownik zapoznaje się z internetem i jego możliwościami. W tej fazie istotną rolę odgrywają uczucia związane z eksploracją nowej rzeczywistości. Zainteresowanie, fascynacja i uczucie przypływu sił są szczególnie atrakcyjne po ciężkim, wymagającym odprężenia dniu. Kontakty nawiązywane za pomocą internetu sprawiają, że znika nuda i poczucie osamotnienia. Może pojawiać się nawet uczucie podobne do euforii, a także uczucie spokoju w trakcie lub bezpośrednio po surfowaniu.

II faza - zastępowania - intensywne uczucia występujące w poprzedniej fazie zastępowane są przez redukcję dyskomfortu. Uzależniony zaczyna odczuwać potrzebę podtrzymywania znajomości zawartych przy pomocy internetu. Powoli zagłębia się w internetową wspólnotę rezygnując na rzecz tej aktywności z osób czy zajęć, będących do tej pory częścią jego życia. Jego myśli są pochłonięte przez rzeczywistość sieci, nawet wtedy, gdy z niego nie korzysta (często także podczas rzeczywistych spotkań towarzyskich).

III faza - ucieczki - uzależnienie pogłębia się prowadząc do silnej i coraz większej potrzeby oraz chęci korzystania z internetu. Sieć przestaje być jedynie narzędziem do komunikacji, rozrywki czy zdobywania potrzebnych informacji. Staje się miejscem ucieczki od świata realnego i codziennych problemów. Po powrocie do rzeczywistości problemy te wracają ze zdwojoną siłą, pogłębia się depresja i poczucie samotności. Uzależniony odczuwa coraz większe wyrzuty sumienia z powodu zaniedbywania codziennych obowiązków i bliskich mu osób. Nieprzyjemne odczucia i chęć ich zredukowania powodują coraz częstsze i dłuższe sesje w sieci. Po ich przerwaniu (odstawieniu) odczuwa efekty odstawienia podobne do tych pojawiających się u alkoholików, czyli poirytowanie, niepokój, a nawet panikę. Ponadto pojawia się zaprzeczanie swoim faktycznym problemom związanym z używaniem internetu [23,24,25].

Istnieje także polska próba usystematyzowania faz rozwoju uzależnienia. Próby tej podjął się dr Andrzej Augustynek opierając się na własnych doświadczeniach z terapii uzależnień od alkoholu, narkotyków i hazardu. Wygląda ona następująco:
  1. Poznawanie i racjonalne oraz efektywne wykorzystywanie internetu - okazjonalne logowanie się do sieci. Internet budzi zainteresowanie, służy do zdobywania potrzebnych informacji i jest formą rozrywki.
  2. Uzależnienie - osoba odczuwa coraz silniejszą potrzebę korzystania z internetu, robi to coraz częściej i przez dłuższy okres czasu. Sesje w sieci zabierają po kilka godzin. Uzależniony traci inne zainteresowania. Pochłania go tylko internet i obsesyjne myśli o nim. Gdy nie może z niego korzystać odczuwa przygnębienie i lęk.
  3. Destrukcja - uzależniony internauta na rzecz wielogodzinnego (i niejednokrotnie ciągłego) przebywania w internecie wyraźnie ogranicza lub wręcz rezygnuje z ważnych aktywności rodzinnych, społecznych i zawodowych. Robi to nawet pomimo świadomości narastania problemów zdrowotnych; zarówno fizycznych jak i psychicznych, oraz piętrzących się przeciwności życiowych. Dochodzi do tego, że internet staje się ważniejszy niż zaspokajanie podstawowych czynności fizjologicznych, takich jak sen czy jedzenie, nie mówiąc już o nauce, pracy czy pozainternetowych kontaktach towarzyskich [11].

Skutki uzależnienia od internetu


Uzależnieni od internetu spędzają na surfowaniu po nim bardzo dużo czasu. Są tak pochłonięci sprawami sieci, że zaczynają zaniedbywać sprawy rodzinne, pracę lub/i naukę. Przestają wykonywać swoje obowiązki na rzecz dłuższych posiedzeń przed komputerem. Higiena osobista traci na znaczeniu. Pogarszają się relacje z partnerem z racji niezaspokajania w pełni jego potrzeb, zarówno emocjonalnych jak i seksualnych. Efektywność w pracy obniża się i coraz bardziej dotkliwe stają się dolegliwości zdrowotne [17]. Rozwijać mogą się zaburzenia depresyjne i fobie. Narasta społeczna alienacja, pojawiają się problemy z koncentracją uwagi i kontrolą impulsów. Uzależniony internauta powoli traci kontakt z rzeczywistością i otoczeniem [7]. Generalnie skutki uzależnienia można podzielić na trzy grupy:

Skutki psychologiczne


Głównymi skutkami psychologicznymi są fobie społeczne wyrażające się w unikaniu bezpośrednich kontaktów z innymi ludźmi, zachwianie niewerbalnej sfery komunikacji oraz depresje spowodowane brakiem kontaktu z siecią.

Uzależniony internauta dokonuje często reorganizacji potrzeb podporządkowując wszystko korzystaniu z sieci. Dotychczasowe plany i zainteresowania zostają zepchnięte na plan dalszy. Może pojawić się także syndrom amotywacyjny, który dodatkowo utrudnia podjęcie konkretnych działań w realnym życiu.

Zmianę zachowań uzależnionego powoduje również rozregulowanie cyklu okołodobowego. Przestawienie rytmu aktywność - sen jest przyczyną zaniedbywania rodziny i pracy. Niebezpieczne są również związane z tym wahania stężenia hormonów i innych substancji ważnych dla prawidłowego funkcjonowania.

Skutki w relacjach interpersonalnych


Siecioholizm powoduje zanik więzi emocjonalnych z najbliższymi; rodziną i przyjaciółmi. Kimberly Young w swoim opracowaniu z 1996 r. zauważyła, że 54% badanych przez nią osób zgłaszało poważne trudności w bliskich związkach. Trudności te wynikały z nadużywania sieci. Degradacja relacji społecznych następowała wskutek przyjęcia nowej ? sieciowej tożsamości i stopniowego zastępowania kontaktów realnych wirtualnymi. Uzależniony swój plan dnia organizuje wokół komputera, zaniedbując lub po prostu zapominając o swoich dotychczasowych obowiązkach.

Osoby żyjące z siecioholikiem często doświadczają przykrych uczuć zażenowania, frustracji czy zazdrości, spowodowanych nieustannymi kłamstwami mającymi na celu ukrycie swojej przypadłości; coraz dłuższych sesji w internecie, rosnących rachunków związanych z korzystaniem z niego. Tego typu zachowania działają destrukcyjnie na stabilne dotychczas związki, powodują utratę wzajemnego zaufania i mogą poważnie ranić partnerów.

Skutki fizjologiczne i fizyczne


Częste korzystanie z komputera przyczynia się do problemów ze wzrokiem. Jest to spowodowane promieniowaniem emitowanym przez monitor (obecnie coraz rzadziej, gdyż tradycyjne monitory kineskopowe wyparte są przez mniej szkodliwe LCD).

Nieprawidłowe lub nieumiejętne korzystanie z klawiatury prowadzi do tzw. "ciasnego nadgarstka" (zespół kanału nadgarstkowego). Niewłaściwe ułożenie nadgarstka przy klawiaturze powoduje zbyt mocne zgięcie w stawie promieniowo-nadgarstkowym, co z kolei prowadzi do ucisku tętnicy promieniowej i łuków tętniczych dłoni, a co za tym idzie niedokrwienia ręki na odcinku nadgarstek-śródręcze-palce. Tego typu ułożenie ręki grozi też bolesnymi skurczami mięśni.

Długotrwałe siedzenie przed komputerem obciąża mięśnie pleców i karku. Nieodpowiednie krzesło czy pozycja mogą być przyczyną skrzywień kręgosłupa. Mogą także powodować RSI (repetitive strain injury) - zespół urazów wynikający z chronicznego przeciążenia i nieergonomicznego miejsca pracy, objawiający się przewlekłymi bólami ramion, przedramion, przegubów i dłoni, których przyczyny mogą kumulować się, nie dając o sobie znać przez wiele lat.

Inne możliwe skutki to:
  • zaburzenia koncentracji uwagi i obniżona sprawność myślenia,
  • zaburzenia kontroli popędów,
  • pogorszenie wzroku,
  • większa podatność na infekcje,
  • podrażnienia skóry,
  • bezsenność,
  • nadpobudliwość [9,17,24].

Terapia uzależnienia od internetu


W związku z tym, że uzależnienie od internetu jest zjawiskiem stosunkowo nowym, nie zostały jeszcze opracowane specyficzne metody terapii. Stosowane obecnie formy leczenia przypominają leczenie uzależnionych od alkoholu czy też patologicznych hazardzistów (metoda 12 kroków, grupy uzależnionych na kształt grup AA), jednak bez wprowadzania całkowitej abstynencji, która mogłaby negatywnie wpłynąć na działalność zawodową czy też naukową człowieka. Podejmowane są próby stworzenia technik specyficznych jedynie dla uzależnień komputerowych. Opierają się one głównie na ułożeniu i przestrzeganiu dokładnego planu dnia, w którym każda czynność, w tym oczywiście korzystanie z komputera, ma ściśle określony czas trwania. Celem takiej terapii powinno być ustalenie ram surfowania po internecie (ilości czasu przeznaczanego na sieć, typu usług, z których się korzysta oraz narzuceniu koniecznych ograniczeń), a co za tym idzie, odzyskanie kontroli nad jego używaniem. Wskazana jest także pomoc w poszukiwaniu innych, mniej destrukcyjnych form spędzania czasu wolnego oraz, co najważniejsze, nauka realizacji potrzeb zaspokajanych do tej pory jedynie przy pomocy internetu [7].

Najwięcej instytucji zajmujących się tym problemem powstało w Stanach Zjednoczonych. Do najbardziej znanych należą The Center for On-Line Addiction w Pittsburghu, założone w roku 1995 przez K. Young oraz Computer Addiction Services w Belmont [2].


    Autor ukończył psychologię kliniczną na Uniwersytecie Łódzkim. Jego zainteresowania oscylują wokół psychologii internetu i tematów pokrewnych, takich jak internetowy marketing czy analityka internetowa.

    Zobacz także: http://lokofit.com


Bibliografia

  1. American Psychiatric Association: Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-IV. 4th ed., American Psychiatric Association, Washington, 1994.
  2. Augustynek A. Zagrożenia komputerowe. Studia Humanistyczne: rocznik Akademii Górniczo-Hutniczej im. St. Staszica t. 5, Kraków, 2007.
  3. Beard K. W., Wolf M. E. Modification in the Proposed Diagnostic Criteria for internet Addiction vol.4 no.3, 2001.
  4. Brzeziński J. Metodologia badań psychologicznych. PWN, Warszawa, 1999
  5. Castells M. Galaktyka internetu - refleksje nad internetem, biznesem i społeczeństwem. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań, 2003.
  6. Carson R. C., Butcher J. M., Mineka S. Psychologia zaburzeń. Człowiek we współczesnym świecie, t.1. GWP, Gdańsk, 2003.
  7. Chodkiewicz J., W sieci sieci, Charaktery nr 8 (67), 2002.
  8. Cierpiałkowska L. (red.). Oblicza współczesnych uzależnień. Wydawnictwo Naukowe UAM, Poznań, 2006.
  9. Jakubik A.: Zespół uzależnienia od internetu (ZUI) [internet Addiction Syndrome (IAS)]. Studia Psychologica nr 3, 2002.
  10. Juszczyk S. Człowiek w świecie elektronicznych mediów - szanse i zagrożenia. Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice, 2000.
  11. Kożusznik B. (red.). Zarządzanie i technologie informacyjne T.1, Komunikacja w dobie internetu, Wydawnictwo UŚ, Katowice, 2004.
  12. Międznarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Vesalius, Kraków, 1994.
  13. Pervin L. A., John O. P. Osobowość. Teorie i badania. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków, 2002.
  14. Pikoń K. ABC internetu. Wydawnictwo Helion, Gliwice, 2003.
  15. Salus P. H. Casting the Net: From ARPANET to INTERNET and Beyond. Addison-Wesley Professional, 1995.
  16. Seligman M. E. P., Walker E. F., Rosenhan D. L. Psychopatologia. Zysk i S-ka Wydawnictwo, Poznań, 2003.
  17. Serwin K., Złe strony sieci, PC Format nr 5 (9), 2001.
  18. Sęk H. Wprowadzenie do psychologii klinicznej. Wydawnictwo Naukowe "Scholar", Warszawa, 2001.
  19. Shapira N. A. Problematic internet use: Proposed classification and diagnostic critera, Depression and Anxiety, 2003.
  20. Sokołowski M. (red.). Oblicza internetu. internet w przestrzeni komunikacyjnej XXI wieku. Wydawnictwo PWSZ, Elbląg, 2006.
  21. Strelau J. (red.). Psychologia. Podręcznik akademicki, t. 3. GWP, Gdańsk, 2000.
  22. Trejdowski T. Po prostu internet. Wydawnictwo Helion, Gliwice, 2001.
  23. Young K.S. Caught in the net. John Wiley&Sons Inc., New York, 1998.
  24. Young K. S. internet addiction: symptoms, evaluation, and treatment, Innovation in clinical practice: a source book, Professional Resource Press, Sarasota, 1999.
  25. Young K. S. internet addiction: The emergence of a new clinical disorder. CyberPsychology and Behavior vol.1 nr 3, 1996.
  26. Woronowicz B. T. Bez tajemnic o uzależnieniach i ich leczeniu. IPiN, Warszawa 2001
  27. Zawadzki B., Strelau J., Szczepaniak P., Śliwińska M. Inwentarz osobowości NEO-FFI Costy i McCrae. Adaptacja polska. Podręcznik, Pracownia Testów Psychologicznych Polskiego Towarzystwa Psychologicznego, Warszawa, 1998.



Opublikowano: 2011-07-07



Oceń artykuł:


Skomentuj artykuł
Zobacz komentarze do tego artykułu

Zobacz więcej komentarzy