Artykuł

Marcin Gonera

Marcin Gonera

Rozwód rodziców a niepowodzenia szkolne dziecka


Systemowe ujęcie rodziny wskazuje, że jest ona systemem, czyli pewną złożoną rzeczywistością i zbiorem elementów w dynamicznej interakcji, w której każdy element jest określany przez pozostałe. Takie rozumienie zakłada, że na jakość funkcjonowania całej rodziny jako wspólnoty osób, mają wpływ wszyscy jej członkowie. System rodzinny charakteryzuje się jeszcze jedną ważną cechą – cyrkularnością, która oznacza, że relacje międzyludzkie nigdy nie są jednostronne, a zachowanie jednego osoby ma wpływ na cały rodzinny układ.

Rodzina jest dla dziecka naturalnym miejscem jego psychicznego i społecznego rozwoju. Matka i ojciec są pierwszymi ludźmi, którzy przekazują dziecku wartości i stają się jego naturalnymi przewodnikami w świecie. Dom jest miejscem, w którym młody człowiek może zaspokoić potrzeby bezpieczeństwa, akceptacji, miłości i czułości, a także potrzeby ekonomiczne i wychowawcze. Rodzice są zobligowani do uczestniczenia również w procesie edukacji dziecka, zapewniając mu nie tylko dostęp do wytworów nauki i kultury, ale także poprzez aktywne uczestnictwo w przekazywaniu wiedzy i umiejętności.

Rozwód jest sytuacją stresującą dla całej rodziny. Jest to czas, w którym rodzina przechodzi kryzys zaufania, potęgowany przez wzajemną wrogość małżonków. Atmosfera, która panuje w rodzinie, liczne kłótnie i słowne przepychanki, odbijają się niekorzystnie nie tylko na samych sprawcach, ale przede wszystkim na niewinnym i bezbronnym dziecku. Konsekwencją klimatu nienawiści, który może towarzyszyć temu okresowi, jest napięcie psychiczne dziecka, dla którego cała sytuacja jawi się jako niezrozumiała i przykra.

Często podczas procesu rozpadu małżeństwa, tworzą się niewłaściwe podsystemy. O ile w normalnie funkcjonującej rodzinie, jej członkowie porozumiewają się na zasadzie przymierza, to znaczy wzajemna komunikacja jest sprawna i przepełniona zrozumieniem, o tyle w czasie rozwodu elastyczność rodziny zanika. Tworzą się koalicje, w których rodzice traktują dziecko przedmiotowo, wykorzystując je przeciwko sobie.

Jedną z przyczyn szkolnych niepowodzeń dziecka w momencie rozwodu rodziców, jest emocjonalne rozbicie dziecka, które widząc, w jaki sposób rodzice wzajemnie się do siebie odnoszą, nie darzy ich już tym samym szacunkiem, co wcześniej. Fakt, że matka i ojciec tracą swój autorytet, ma konsekwencje w sposobie postrzeganiu przez dziecko innych ludzi. Może dojść do tego, że jego zdaniem, świat dorosłych jest pełen obłudy i kłamstwa. W ten sposób kryzys autorytetu rodziców, może doprowadzić do utraty zaufania również wobec nauczycieli.

Kolejnym następstwem problemu może być poczucie braku swojego miejsca. Aby zapełnić pozostałą pustkę, dziecko stara się znaleźć ludzi, którzy zrozumieją jego wewnętrzne rozdarcie. Często wyrocznią w wielu kwestiach stają się wówczas rówieśnicy, którzy nie mają jednak możliwości rozsądnej kontroli nad rozwojem jego edukacji.

Jednym z czynników warunkujących dobre wyniki w nauce, jest odpowiednia organizacja pracy ucznia w domu. Jeśli dziecko ma jasno wytyczone granice między odrabianiem lekcji, a czasem przeznaczonym na rekreacje, wtedy jego życie rodzinne i szkolne nacechowane jest porządkiem i dyscypliną. Niestety rozwód narusza ten ład, m.in. dlatego, że rodzice zajęci własnymi dylematami, zaniedbują jego potrzeby.

Skutkiem emocjonalnego rozbicia jest ponadto brak motywacji. Dom, który nie jest już miejscem bezpiecznym i kojarzącym się z ciepłem, powoduje, że może się wykształcić fatalistyczna postawa życiowa. Dziecko nie będzie widziało sensu w nauce i doskonaleniu swoich możliwości, ponieważ świadomość bezsilności, może wywołać przekonanie, że i tak niewiele można zmienić.

Małżonkowie, którzy nie widzą sensu w dalszym trwaniu swojego związku, powinni pamiętać, że ich dziecko jest wnikliwym obserwatorem, a wszystkie ich sprzeczki i ostre wymiany zdań, nie pozostają bez wpływu na jego psychikę. Nie mogą zapominać, że nie jest ono kartą przetargową, lecz cieszy się własną autonomią i godnością. Moment ich rozejścia powinien być tak zorganizowany, aby powodował jak najmniej niekorzystnych zmian w psychice dziecka. Dlatego winien być to czas wzmożonej czujności i zainteresowania problemami dziecka.



Opublikowano: 2009-01-24



Oceń artykuł:


Skomentuj artykuł
Zobacz komentarze do tego artykułu